W sprawach dotyczących błędów medycznych oraz innych naruszeń praw pacjenta kluczowe znaczenie ma prawidłowe ustalenie początku, zawieszenia i przerwania biegu przedawnienia roszczeń. Od tych kwestii zależy, czy pacjent może skutecznie dochodzić odszkodowania, zadośćuczynienia lub renty przed sądem.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym, bieg przedawnienia może nie rozpocząć się, ulec zawieszeniu, a także zostać przerwany. Każda z tych instytucji wywołuje inne skutki prawne i ma odmienny wpływ na możliwość dochodzenia roszczeń w czasie.
Zawieszenie biegu przedawnienia polega na tym, że w okresie trwania określonej przeszkody termin przedawnienia nie biegnie, ale po jej ustaniu kontynuuje swój bieg dalej – z zaliczeniem czasu, który już upłynął. Nie powoduje więc wyzerowania licznika, lecz jedynie „pauzę” w naliczaniu terminu.
ZAWIESZENIE BIEGU PRZEDAWNIENIA
Zgodnie z art. 121 KC, bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu m.in. w następujących przypadkach:
1) Siła wyższa – art. 121 pkt 4 KC
Bieg przedawnienia zostaje zawieszony co do wszelkich roszczeń, jeżeli z powodu siły wyższej osoba uprawniona nie może dochodzić swoich praw przed sądem lub innym właściwym organem.
- Siła wyższa rozumiana jest jako zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia i niemożliwe do zapobieżenia, np. katastrofa naturalna, wojna, stan epidemii przy ograniczeniach uniemożliwiających dostęp do wymiaru sprawiedliwości.
- Zawieszenie trwa przez cały okres trwania przeszkody.
2) Mediacja – art. 121 pkt. 5 KC
Zawieszenie biegu przedawnienia następuje co do roszczeń objętych umową o mediację i trwa przez okres toczącej się mediacji.
- Od chwili podpisania umowy o mediację termin przedawnienia przestaje biec.
- Po zakończeniu mediacji termin zaczyna biec dalej.
- Zawieszenie dotyczy tylko roszczeń, które były przedmiotem mediacji – nie obejmuje automatycznie wszystkich potencjalnych roszczeń między stronami.
3) Zawezwanie do próby ugodowej – art. 121 pkt. 6 KC
Wniesienie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej na podstawie art. 185 KPC powoduje zawieszenie biegu przedawnienia na czas trwania postępowania pojednawczego.
- W praktyce często stosowane w sprawach medycznych celem przerwania lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia przed złożeniem pozwu.
- Zawieszenie — w odróżnieniu od przerwania — nie resetuje terminu przedawnienia.
PRZERWANIE BIEGU PRZEDAWNIENIA
Przerwanie biegu przedawnienia opiera się na art. 123-124 KC. Przerwanie biegu przedawnienia powoduje, że dotychczasowy termin przedawnienia przestaje mieć znaczenie oraz po ustaniu przyczyny przerwania, pełny termin zaczyna biec od początku.
Art. 123 § 1 KC wymienia sytuacje, które przerywają bieg przedawnienia:
- Przerwanie następuje przez każdą czynność przedsięwziętą przed:
- sądem,
- organem powołanym do rozpoznawania lub egzekwowania roszczeń,
- sądem polubownym,
bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.
W sprawach medycznych do takich czynności należą m.in.: wniesienie pozwu o odszkodowanie, zadośćuczynienie lub rentę, zgłoszenie roszczenia w ramach postępowania karnego poprzez powództwo cywilne, o ile dotyczą one dochodzenia roszczenia i wywołują dalszy bieg sprawy.
2) Uznanie roszczenia przez dłużnika (art. 123 § 1 pkt 2 KC)
Uznanie może być:
- wyraźne – np. pisemne oświadczenie szpitala o przyznaniu popełnionego błędu,
- dorozumiane – np. wypłata żądanego świadczenia, propozycja ugody, podjęcie rozmów w sprawie wysokości roszczenia.
Warto również pamiętać o tym, że zgodnie z art. 819 § 4 KC bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.
